Прогресс және регресс

Прогресс және регресс
Прогресс және регресс – салыстырмалы ұғымдар: 1) прогресс (лат. progressus – алға қозғалу, арту, көбею) – қоғамның немесе оның жүйешелерінің (подсистемы) өрлеу сызығымен, кем жетілген күйден көбірек жетілгеніне, төменгі формалардан жоғарғыларына даму, жақсыға өзгеру; 2) регресс (лат. rеgressus – қайтып оралу, артқа қозғалу ) – қоғамдық тоқырау мен азуды (застой и деградация) білдіретін дамудың ескі, дәуірі өткен формаларына оралу, жаманыраққа өзгеру.
Ескіден жаңаға ауысу өткен тарихтың бүкіл дамуымен дайындалады. Жаңаның пайда болуының алғышарттары ескінің қойнауында әлдеқашан болады, ал жаңа үшін ескінің шеңбері тарлық қылғанда, сонда қоғамның дамуында секіріс өтеді. Ол эволюциялық, сол сияқты революциялық сипатта болуы мүмкін. Жалпы айтқанда, революциялар – ерекшелік (исключение), ал прогресстің эволюциялық жолы қоғамның өрлеп дамуының табиғи формасы болып табылады.
Адамзат үздіксіз жетілуде. Ол әлеуметтік прогресс жолымен жүріп келеді. Бұл – қоғамның әмбебап заңы. Бірақ бұдан дамуда регресс, ешқандай жолдан қайту (попятные движения) болмайды немесе барлық елдер мен региондар (аймақтар) біркелкі, бір және сол темптермен дамиды деген пікір тіпті шықпайды. Тарих – күрделі және қайшылықты прогресс және жаңа жеңіліс тауып, соның нәтижесінде қоғам кейінге орасан секірістер жасайтын кезеңдер де болады. Сонымен бірге, әлеуметтік прогресс тура сызықтық сипатқа ие емес, қоғамның прогрессивтік дамуы әртүрлі өтеді. Нақты әлеуметтік-экономикалық жағдайларға байланысты әр елдер мен региондарда прогресс әртүрлі жүзеге асады.
Қоғамдық прогресс теориясының актуалды проблемасына оның критерийін (өлшемін, көрсеткішін) анықтау жатады. Бір зерттеушілер мұндай ретінде моральдық әбден жетілдіруді ұсынады, басқалары – еңбек өнімділігін немесе өндіргіш күштерді, үшіншілер – өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастардың бірлігі ретінде өндіріс тәсілін, төртіншілер прогресс ұғымын тек бағалық пікір деп есептеп, жалпыфилософиялық критерийдің маңыздылығын қабылдамайды.
Қоғамдық прогресстің жалпыфилософиялық критерийі ретінде адамның қоршайтын табиғи және әлеуметтік шындықтағы жағдайы (орны) бола алады.

Философиялық терминдердің сөздігі. - Павлодар: ПМПИ. . 2011.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Полезное


Смотреть что такое "Прогресс және регресс" в других словарях:

  • РЕГРЕСС — (лат., от regredi идти назад, возвращаться). 1) взыскивание убытков с кого либо. 2) движение, возвращение назад, противоположное прогрессу. 3) требование векселедержателем удовлетворения от лиц, передавших ему вексель, или же от лица, давшего… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • ПРОГРЕСС (направление развития) — ПРОГРЕСС (от лат. progressus движение вперед), направление развития (см. РАЗВИТИЕ (закономерное изменение)), для которого характерен переход от низшего к высшему, от менее совершенного к более совершенному. О прогрессе можно говорить… …   Энциклопедический словарь

  • ПРОГРЕСС — (от лат. progressus движение вперед) направление развития, для которого характерен переход от низшего к высшему, от менее совершенного к более совершенному. О прогрессе можно говорить применительно к системе в целом, отдельным ее элементам,… …   Большой Энциклопедический словарь

  • ПРОГРЕСС — (лат. progressus движение вперед, успех) направление поступательного развития, для которого характерен переход от низшего к высшему, от менее совершенного к более совершенному. Идея прогрессивного развития вошла в науку как секуляризованная… …   Философская энциклопедия

  • ПРОГРЕСС — (лат., от progredi успевать, идти вперед). Преуспеяние, движение вперед, совершенствование, успех, противоположность регрессу. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ПРОГРЕСС движение вперед к лучшему,… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • РЕГРЕСС — (от лат. regressus возвращение, движение назад) движение назад. Развитие человеческого общества носит сложный, противоречивый, зигзагообразный и полилинейный характер. В ходе этого развития те или иные конкретные социальные организмы в силу… …   Философская энциклопедия

  • ПРОГРЕСС —         (в культуре)         процесс постулат, развития, движения вперед, истор. эволюции культуры. В антропологии и социологии наиболее значит, разработки по теории социокультурного П. были сделаны представителями школы эволюционизма (Спенсер,… …   Энциклопедия культурологии

  • Прогресс — Прогресс. В некоторых семантических группах отдельные, наиболее семантически весомые слова выступают в качестве семантических центров, вокруг которых группируются целые ряды слов и понятий. Притяжение к ним новых серий слов сопровождается… …   История слов

  • РЕГРЕСС — РЕГРЕСС, регресса, мн. нет, муж. (лат. regressus возвращение) (книжн.). 1. Упадок в развитии, переход от более высоких форм развития к низшим, менее совершенным, движение назад; ант. прогресс (книжн.). В капиталистическом хозяйстве происходит… …   Толковый словарь Ушакова

  • ПРОГРЕСС — тип, направление развития, характеризующееся переходом от низшего к высшему, к более совершенным формам, что выражается в их более высокой организации, адаптации к среде, росте эволюционных возможностей. О П. можно говорить применительно как к… …   Новейший философский словарь


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»